باتوجه به شرایط محیطی ، فردی و همچنین تاثیرات ژنتیکی، تعداد افرادی که نمیتواننند بچه دار شوند، رو به افزایش است.
با این حال این تعداد در ایران هنوز در حدود ۲۰% است. با پیشرفت علم بسیاری از ناباروریها از طرف هریک از زوجین قابل درمان است و هیچ جای نگرانی نیست.
گاهی به دلیل احساس ناخوشایندی که این مسئله ایجاد میکند، زوجین تقصیر را به گردن یکدیگر میاندازند ویا از روی ناراحتی تصمیمهایی میگیرند که هیچ یک از طرفین را خوشحال نمیکند.
بنابراین باید پیش از هر اقدامی به فکر راه چاره بود و عدم باروری را پیشگیری و درمان کنید.
چنانچه بدون پیشگیری، تا چند ماه پس از نزدیکی، بارداری اتفاق نیفتاد باید دلیل آن پیدا شود.
عوامل موثر در ناباروری مردان
ناباروری مردان به دلایل مختلفی رخ میدهد که اغلب نمیتوان از طریق علائم ظاهری ناباروری مردان را تشخیص داد.
البته ناباروری مردان به دلیل کم بودن اسپرم در مایع منی، اسپرم با عملکرد ناقص ویا عدم وجود اسپرم در مایع منی است که میتواند به دلایل مختلفی به وجود بیاید که در ادامه توضیح دادهایم.
واریکوسل
واریکوسل یا واریس بیضه به شرایطی گفته میشود که رگهای اطراف بیضه ملتهب و متورم میشود و خروج اسپرم دشوار میشود؛ درنتیجه کیفیت اسپرم تولیدی پایین میآید. چنانچه واریکوسل زود تشخیص داده شود، به کمک جراحی میتوان آن را درمان کرد.
عفونت و التهاب
برخی از بیماریهای سبب ایجاد عفونت میشوند و برخی دیگر نیز التهاب ایجاد میکنند. از انواع التهابی که در ناباروری موثر هستند میتوان به التهاب اپیدیدیم و یا التهاب بیضه اشاره کرد که سبب کاهش کیفیت تولید اسپرم میشود. همچنین عفونتهای جنسی ویا بیماریهایی چون سوزاک یا HIVمیتواند ازعوامل موثر در ناباروری در مردانباشد.
مشکل در انزال
طی شرایطی ممکن است فروکش انزال اتفاق بیفتد که به حالتی می گویند که هنگام خروج منی، به جای خروج از آلت تناسلی، به مثانه رفته و از آنجا خارج میشود و در حقیقت اسپرمها در ادرار دفع میشوند. فروکش انزال که ازعوامل موثر در ناباروری مرداناست، ممکن است بر اثر بیماریهایی همچون دیابت، برخی داروها، آسیب ستون فقرات ویا پس از جراحی پروستات، مثانه یا مجاری ادراری به وجود بیاید.
مشکلات هورمونی
به هم خوردن تعادل هورمونهایی همچون هورمون هیپوفیز، آدرنال، هیپوتالاموس و تیروئید میتواند سبب بروزناباروری در مردانشود.
تومور و درمان آن
ممکن است ابتلا به یک تومور، چه از نوع خوشخیم باشد و چه از نوع بدخیم باشد؛ سبب بروز ناباروری در مردان شود. البته شیمی درمانی ویا جراحیهایی که انجام میشود نیز میتواند ازعوامل موثر در ناباروری مردانباشد.
نقص لوله تناسلی
لولههای کوچکی در دستگاه تناسلی مردان وجود دارد که اسپرم را از محل تولید تا محل ذخیرهسازی و خروج حمل می کنند. چنانچه نقصی در این لولههای باشد فرد نابارور میشود. این نقص ممکن است به دلایل مادرزادی باشد ویا در طی ضربه، جراحی و... ایجاد شود.
مشکلات ژنتیکی
مشکلات ژننتیکی را میتوان مهمترینعوامل موثر در ناباروری مرداندانست. از مشکلات ژنتیکی موثر میتوان به سندروم کلاین فلتر، سندروم کالمن، فیبروز کیستیک و سندروم کارتاژنر اشاره کرد.
رابطه جنسی
برخی از مشکلاتی که در ناباروری مردان ایجاد میشود، به دلیل مسائلی است که هنگام رابطه جنسی دارند؛ برای مثال اختلال در نعوظ، انزال زودرس ویا مشکلات آناتومیکال همچون هیپوسپادیاس میتوانند موثر باشند. همچنین جالب است بدانید مشکلات روانی نیز میتواند از مشکلات رابطه جنسی موثر در ناباروری مردان باشد.
سابقه جراحی
چنانچه فردی سابقه جراحی داشته باشد نیز ممکن است به مشکل عدم باروری دچار شود. از جراحیهایی که سبب ناباروری در مردان میشوند، میتوان به وازکتومی، جراحی فتق مغبنی، جراحیهای روی بیضه، اسکروتوم و پروستات و برخی جراحیهای شکمی اشاره کرد.
دلایل محیطی
قرار گرفتن در معرض برخی از مواد ویا اشعهها ویا انجام برخی عادتهای نادرست نیز میتواند ازعوامل موثر در ناباروری مردانباشد. برای مثال قرارگیری طولانیمدت در برابر مواد شیمیایی، فلزات سربدار ویا تشعشعات ایکس میتوانند سبب ناباروی شوند. افزایش حرارت در ناحیه بیضهها، همچون گذاشتن لپتاپ بر روی پا ویا پوشیدن شلوار تنگ که سبب فشار آمدن به بیضهها میشود نیز از دیگر عوامل موثر در ناباروری است.
سبک زندگی
مسائلی که مربوط به سبک زندگی افراد است نیز میتواند در از دست دادن توانایی باروری و همچنین عدم تولید و ترشح اسپرمهای کافی و سالم موثر باشد. مثالهایی که در زیر آمده است، نمونههایی از سبک زندگی افراد هستند که در باروری آنها تاثیر میگذارند.
- استرس
- چاقی
- الکل
- مواد مخدر
- تنباکو و سیگار
درمان قطعی ناباروری مردان
با پیشرفت علم میتوان پس از انجام انواعآزمایش ناباروری مردانو پیدا کردن علت ناباروری، برای درمان قطعی ناباروری مردان اقدام کرد. انواع روشهای درمان، با توجه به دلیل عدم باروری انجام میشود.
- یک درمان قطعی ناباروری مردان، جراحی است. جراحی اغلب برای واریکوسل انجام میشود
- در صورت بروز مشکل در انزال به دلایل شرایط روانی میتوان از کمک یک مشاور بهرهمند شد.
- چنانچه فرد به عفونت ویا التهابی دچار شده باشد با رفع علت آن میتوانند به درمان قطعی ناباروری مردان برسند.
- برای افرادی که دچار عدم تعادل هورمونها شدهاند نیز میتوانند از داروها ویا استفاده از هورمونها، کمک بگیرند.
- چنانچه فردی به دلیل چاقی بیش از حد، عدم تحرک و بهطور کلی سبک زندگی نادرست، به مشکل عدم باروری روبهرو شده است، میتواند با استفاده از رژیمهای اصولی بهاره غفاری نهتنها به تناسب اندام برسد و سلامت خود را ارتقا دهد؛ بلکه میتواند به افزایش احتمال باروری خود کمک کند.
چگونه ناباروری مردانه درمان می شود؟
ناباروری مردان اغلب با روش های معمولی که شامل یک یا چند مورد زیر است درمان می شود:
- مصرف داروهای گیاهی برای افزایش تولید اسپرم
- مصرف مواد غذایی و گیاهی شامل هورمون ها برای بهبود اختلالات هورمونی
- اجتناب از دوش گرم طولانی، با استفاده از حمام داغ یا سونا
- لباس زیر نرم و گشادتر
- تولید اسپرم ممکن است با مصرف مکمل های اثبات شده گیاهی نیز بهبود یابد.
- اگر تعداد اسپرم کم باشد، تلقیح مصنوعی گزینه دیگری برای باروری مردان است.
- لقاح آزمایشگاهی (IVF) یک گزینه دیگر است که می تواند برای غلبه بر عوامل ناباروری مردان استفاده شود.
- اگر آزمایشات نشان دهند که هیچ اسپرمی وجود ندارد، اهدای اسپرم را می توان برای کمک به تسهیل باروری استفاده کرد.
آیا می توان از ناباروری مردان جلوگیری کرد؟
تقریبا هیچ راهی برای جلوگیری از ناباروری مردان ناشی از مشکلات ژنتیکی یا بیماری وجود ندارد. با این حال، اقداماتی وجود دارد که مردان می توانند برای کاهش احتمال ناباروری انجام دهند، که شامل:
- استفاده از دارو های گیاهی مناسب توسط متخصص
- اجتناب از مقاربت های خطرناک جنسی
- اجتناب از مصرف مواد مخدر
- اجتناب از اشعه ها، در صورت امکان
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد سمی
- اجتناب از مصرف مکرر الکل
- رعایت بهداشت شخصی
- اجتناب از حمام های طولانی و گرم، و یا سونا
- لباس زیر شلواری مناسب
ناباروری ثانویه و درمان آن
ناباروری ثانویه به مشکلی اشاره دارد که مرد قبلاً توانایی آبستن کردن همسرش را داشته است، اما بعد از مدتی با مشکل ناباروری مواجه شده است. کیفیت اسپرم مردان به مرور زمان کاهش مییابد و در نتیجه لقاح و آبستنی دشوار میشود.
ناباروری ثانویه از مسائلی است که گذر عمر به مردان تحمیل میکند و زمانی مشکل آفرین میشود که زوج برای بچه دار شدن تلاش میکنند، اما موفق نمیشوند.
البته تمام مردان در اثر بالا رفتن سن دچار ناباروری ثانویه نمیشوند. سبک زندگی سالم، ورزش و کاهش مصرف مواد مضر تاثیر بسزایی در حفظ سلامتی اسپرم مردان دارد. بااین حال برخی مردان علیرغم رعایت تمام این نکات با مشکل ناباروری ثانویه مواجه میشوند. ناباروری ثانویه در مردان توسط دارهای گیاهی قابل درمان است.
درمان دارویی
داروهای باروری به روشهای زیر به درمان ناباروری ثانویه در مردان کمک میکند:
- بهبود تولید منی:فاکتور اصلی تاثیرگذار بر باروری مردان ناتوانی اندامهای تناسلی در تولید منی است. در چنین مواردی دارو برای افزایش تولید اسپرمهای سالم و جنبنده تجویز میشود. این داروها گاهی تولید مایع منی را نیز افزایش میدهد.
- بالا بودن قند خون گاهی منجر به ناباروری در مردان و زنان میشود. این گروه از بیماران باید دارو برای کنترل کردن قند خون و پیشگیری از دیابت و ناباروری دریافت کنند.
- تحریک جریان خون:داروهای باروری نه تنها فعالیت اندامهای تناسلی را بازیابی میکند، بلکه جریان خون را نیز تحریک میکند. چنانچه ناباروری پیآمد ضعیف بودن گردش خون در ناحیهی تناسلی باشد، امید به باروری با مصرف دارو افزایش مییابد.
- افزایش میل جنسی:داروهای باروری باعث تحریک میل جنسی میشود. زندگی جنسی همسران در پی افزایش یافتن میل جنسی بهتر و پرشورتر میشود.